Bu itibarla;
1-
Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında kaygı düzeyi
yüksek kırılgan grup suç mağdurlarının ifade ve beyanlarının alınmasında adli
görüşme odalarının kullanılabileceği ve bu yönde talepte bulunulabileceği,
2-
Bu hususta Baronuz avukatlarının yazılı olarak ve
dijital platformlar aracılığı ile bilgilendirilmesi,
3-
Adli Görüşme Odalarının kırılgan grup suç mağdur ifade
ve beyanlarının alınmasında kullanılabileceği hususuna, avukatlık staj baro
eğitim müfredatında yer verilmesi,
4-
Ekte gönderilen AGO tanıtımına yönelik hazırlanan afiş
ve broşürlerin baro odalarına asılması ve bu tanıtım materyallerine baro panosu
ile dijital versiyonlarına baro internet sitesinde yer verilmesi,
5-
Bu bağlamda, bulunduğunuz ildeki AGO uygulamasına dair
görüş ve önerileriniz için Başkanlığımıza ulaşılabileceği, (magdur@adalet.gov.tr)
Hususlarını
bilgilerine rica ederim.
Yakup MOĞUL
Hâkim Bakan a.
Genel Müdür
ADLİ GÖRÜŞME ODALARI YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; öncelikli olarak çocuğun üstün yararı
ilkesi uyarınca çocuk dostu adli usullerin işletilmesini, adli süreç içinde yer
alan mağdur, tanık ve suça sürüklenen çocuklar ile cinsel suç, aile içi şiddet
mağdurları ve diğer kırılgan gruba dahil mağdurlarla uygun ortam ve yöntemle
görüşme yapılmasını, ikincil örselenmenin önlenmesini, korunma ihtiyaçlarının
tespitini ve ilgili hizmetlere yönlendirilmesini sağlamak üzere adliyeler
bünyesinde özel bir alan olarak adli görüşme odalarının kurulması, işlerlik
kazanması, ilgili personelin görev, yetki, sorumlulukları ile bu odaların
işleyişine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik, Bakanlıkça belirlenen adliyeler bünyesinde
kurulacak adli görüşme odaları ile bu odalarda görev alacak adli ve idari
personeli kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 9/12/1994 tarihli ve 4058 sayılı Kanunla
onaylanması uygun bulunan Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin
12 nci maddesinin ikinci fıkrasına, 19 uncu maddesinin birinci ve ikinci
fıkrasına ve 40 ıncı maddesine, 25/11/2010 tarihli ve 6084 sayılı Kanunla
onaylanması uygun bulunan Avrupa Konseyi Çocukların Cinsel Sömürüsü ve
İstismara Karşı Korunması Sözleşmesinin 36 ncı maddesine, 24/11/2011 tarihli ve
6251 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile
İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi
Sözleşmesinin 26 ncı maddesinin birinci fıkrası ve 56 ncı maddesinin birinci
fıkrasına, 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 4 üncü, 5
inci ve 15 inci maddeleri ile 35 inci maddesinin birinci fıkrasına ve 4/12/2004
tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 52 nci ve 236 ncı maddelerine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve
kısaltmalar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a)
Adli görüşme: Mahkemelerden veya Cumhuriyet
başsavcılıklarından adli görüşme odası koordinatörlüğüne yönlendirilen
dosyalardaki çocuk veya yetişkinlerle, adli görüşme odalarında yaşlarına,
içinde bulundukları duruma uygun şekilde uzmanlar tarafından yapılan görüşmeyi,
b)
Adli işlem: Adli süreçte çocuklara veya yetişkinlere
yönelik olarak yürütülen ve bu kişilerin bizzat hazır bulunmasını gerektiren
her türlü işlemi,
c)
Bakan: Adalet Bakanını,
ç) Bakanlık: Adalet Bakanlığını,
d)
Başkanlık: Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel
Müdürlüğü Mağdur Hakları Daire Başkanlığını,
e)
Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını
doldurmamış kişiyi,
f)
Görüşme yapılan/yapılacak kişi: Adli süreç içinde yer
alan mağdur, tanık ve suça sürüklenen çocuklar ile cinsel suç, aile içi şiddet
mağdurları ve diğer kırılgan gruba dâhil yetişkin mağdurları,
g)
Hâkimlik: Görüşme yapılan kişilerle ilgili olarak adli
ve idari tedbirlere karar veren ve bu amaçlarla ifade ve sorgu gibi adli
işlemleri gerçekleştiren sulh ceza ve infaz hâkimliklerini,
ğ) Komisyon: Adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunu,
h)
Koordinatör: Odaların kullanımı ile ilgili işlemlerde
teknik personel, uzman ve ilgili yazı işleri personelinin koordinasyonunu
sağlayan kişiyi,
ı) Mahkeme: Adli görüşme odalarının bulunduğu yerlerde faaliyet gösteren
her türlü ilk derece hukuk ve ceza mahkemelerini,
i)
SEGBİS: Yargı çevresi dışında bulunan ya da mahkemede
hazır bulunamayan kişilerin video konferansla dinlenmesi ve ifadelerinin kayıt
altına alınması amacıyla kullanılan ses ve görüntü bilişim sistemini,
j) Teknik personel: Video kaydı, ses kaydı, internet bağlantısı, SEGBİS
bağlantısı ve benzeri teknik konularda destek sağlayan personeli,
k) UYAP: Ulusal Yargı Ağı Bilişim
Sistemini,
l) Uzman: Aile, çocuk ve çocuk ağır ceza mahkemeleri bünyesinde psikolog,
pedagog ve sosyal çalışmacı kadrosunda çalışan görevliler ile Ceza Muhakemesi
Kanunu ve 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince
bu Yönetmelik kapsamına giren konulara ilişkin olarak tayin edilen kişileri,
ifade eder.
Temel ilkeler
MADDE 5- (1) Adli görüşme odalarından öncelikli olarak mağdur, tanık ve
suça sürüklenen çocuklar yararlandırılır. Çocuklarla ilgili her türlü eylem ve
işlemlerde çocuğun yüksek yararı öncelikli olarak dikkate alınır.
(2)
Adli görüşme odalarında gerçekleştirilen tüm iş ve
işlemler ile mesleki çalışmalar sırasında görüşme yapılan/yapılacak kişinin;
a)
Yaş, cinsiyet ve gelişim özelliklerinin göz önünde
bulundurulması,
b)
Herhangi bir nedenle ayrımcılığa tâbi tutulmaması,
c)
Güvenliği ve temel ihtiyaçları için gereken
tedbirlerin alınması,
ç) Damgalanmasına yol açabilecek eylemlerin engellenmesi ve bu konuda
gereken tedbirlerin alınması,
d)
Yaşına ve gelişim durumuna göre hakları ile süreç
hakkında bilgilendirilmesi, sürece etkin katılımının sağlanması, gizlilik
ilkesine ve kişilik haklarına aykırı olmadıkça ailesinin veya kanuni
temsilcisinin de sürece dâhil edilmesi,
e)
Korunma ve desteklenme ihtiyacının tespiti halinde
ilgili mevzuatta yer alan kurumlara yönlendirilmesi ve hizmetlerden
yararlandırılması,
f)
Yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen
kişilerle karşı karşıya getirilmemesi,
hususlarında gerekli dikkat ve özen
gösterilir.
(3)
Tüm iş ve işlemler görüşme yapılan kişinin
örselenmesini engelleyecek şekilde mümkün olan en kısa sürede gerçekleştirilir.
(4)
Daha önce mevzuata uygun şekilde görüşme yapılarak
ifade, beyan ve diğer adli işlemleri gerçekleştirilen kişiler zorunluluk
olmadıkça tekrar bu işlemlere tabi tutulmaz.
(5)
Hizmetler karşılıklı iletişim, işbirliği ve ekip
çalışması anlayışı ile yürütülür.
(6)
Gerçekleştirilen çalışmalar ile tutulan kayıt ve
raporların gizliliğine riayet edilir.
(7)
Bu Yönetmelik kapsamında yapılacak iş ve işlemlerde,
Başkanlıkça hazırlanan Mağdura Yaklaşım Kılavuzunda belirtilen ilke ve esaslara
uyulur.
İKİNCİ BÖLÜM Adli Görüşme Odası Personelinin Görevleri ve Görevlendirilme
Usulü Uzmanın görevleri
MADDE 6- (1) Adli görüşme
odalarında hizmet sunacak uzmanın görevleri şunlardır:
a)
Koordinatörce bilgilendirilmesini müteakip görüşme
yapılacak kişinin dosyasını gerekli işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlayacak
şekilde önceden incelemek.
b)
Görüşme yapılacak kişinin ve yüksek yararına aykırı
olmadıkça çocuğun ailesi veya kanuni temsilcisi ya da gerektiğinde müdafii veya
vekili ile irtibata geçmek, süreç hakkında bilgi vermek ve gerekli görülen
hallerde işlem öncesinde ön görüşme yapmak.
c)
Engellilik, kronik hastalık gibi özel durumları,
tercüman ihtiyacı ve diğer gereksinimleri olan görüşme yapılacak kişiler ve
aileleri ile ilgili olarak koordinatörce gerekli imkânların sağlanmasını takip
etmek ve gerektiğinde durumu ilgili hâkim veya Cumhuriyet savcısının bilgisine
sunmak.
ç) Görüşme yapılacak kişinin adli görüşme odasına
gelişinden ayrılmasına kadar kendisine eşlik etmek, gerektiğinde güvenlik güçlerinin
ve diğer personelin yardımını almak.
d)
Görüşme öncesinde görüşme yapılacak kişiyi ve gerekli
hallerde ailesini görüşmeye hazırlamak ve temel ihtiyaçlarının karşılanmasını
sağlamak.
e)
Mahkemeler veya Cumhuriyet başsavcılığı tarafından
koordinatöre yönlendirilen dosyalardaki görüşme yapılacak kişilerle uygun
şekilde adli görüşmeleri yapmak.
f)
Adli görüşme sırasında hâkim, Cumhuriyet savcısı,
müdafi, vekil veya diğer ilgililerce ses sistemi kullanılarak iletilen soruları
görüşme yapılan kişiye uygun ve anlaşılabilir bir dille aktarmak ve rahat bir
şekilde cevap vermesini sağlamak.
g)
Görüşme yapılan kişinin, korunma veya desteklenme
ihtiyacı içinde bulunduğunun tespiti halinde, durumu ilgili kurum, kuruluş veya
adli mercilere bildirmek.
ğ) Görüşme sırasında dikkat çeken ve yargılama için
gerekli olabilecek görüşme yapılan kişinin genel durumu, beden dili, sorulan
sorulara verdiği farklı tepkiler gibi önemli konuları içeren “Adli Görüşme
Raporu” nu kendisine verilen süre içinde mahkeme veya Cumhuriyet savcısına
sunmak.
h)
Görüşme yapılan/yapılacak kişi ve yakınlarını,
istemeleri halinde görüş ve önerilerini iletebileceği yöntem ve merciler
konusunda bilgilendirmek.
ı) Adli görüşme odasının işleyişine ilişkin mevzuat ve
uygulamada yaşanan sorunları ve çözüm önerilerini, bu hizmetten faydalanan
kişilerin görüşlerini de dikkate alarak gerektiğinde koordinatöre bildirmek.
i)
Mevzuatta öngörülen veya ilgili hakim ya da Cumhuriyet
savcısı tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Adli görüşme
odası koordinatörünün görevleri
MADDE 7- (1) Yazı işleri müdürü veya mümkün olmaması
halinde organizasyon ve iletişim becerisi olan uygun bir personel komisyon
tarafından adli görüşme odası koordinatörü olarak görevlendirilir.
(2)
Koordinatörün görevleri şunlardır:
a)
Hizmet kalitesi standartlarını gözetmek, adli görüşme
odasının düzenli ve etkin şekilde işlemesini sağlamak ve bu yönde gerekli
tedbirleri almak.
b)
Mahkeme veya Cumhuriyet başsavcılığı tarafından
görüşme yapılması istenilen kişiler için gerekli randevu düzenlemelerini yapmak
ve takibini sağlamak.
c)
Randevuların belirli bir düzen içinde planlanması için
gerekli işlemleri yapmak.
ç) Görüşme öncesinde ilgili hâkim, Cumhuriyet savcısı,
müdafi, vekil, uzman, yazı işleri personeli ve teknik personel arasında
koordinasyonu sağlamak.
d)
Mahkeme ve Cumhuriyet başsavcılığı tarafından yapılan
adli görüşme taleplerini ilgili uzmana haber vermek.
e)
Acil hallerde adli görüşme odalarının kullanımı ile
ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak ve ilgili mercilerin koordinasyonunu
sağlamak.
f)
Görüşmenin verimli ve güvenli geçmesi için gereken
tedbirleri almak, bu konuda gerektiğinde güvenlik güçlerinden yardım istemek ve
görüşme sonrasında ilgili dosyanın mahkeme veya Cumhuriyet savcısına
gönderilmesini sağlamak.
g)
Adli görüşme odasının işleyişine ilişkin uygulamada
yaşanan sorunlar ile çözüm önerilerini Cumhuriyet başsavcılığına bildirmek.
ğ) İşlemler sırasında korunma ihtiyacı tespit edilen
ve ilgili mercilere yönlendirilen kişilere yönelik kayıtları tutmak.
h)
Aynı ilde bulunan Çocuk İzlem Merkezi, Üniversite
Çocuk Koruma Merkezi, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi gibi kurumlar ile irtibat
ve koordinasyon içinde çalışmak.
ı) Mevzuatta öngörülen veya ilgili hakim ya da Cumhuriyet savcısı
tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Teknik personelin
görevleri
MADDE 8- (1) Bakanlık veya Cumhuriyet başsavcılıkları
tarafından UYAP, SEGBİS ve diğer ilgili bilişim sistemleri konusunda uzman bir
personel adli görüşme odasına teknik destek vermek üzere görevlendirilir.
(2) Teknik personelin görevleri şunlardır:
a)
Koordinatör tarafından bildirilen görüşmeler için
gereken teknik hazırlıkları yapmak.
b)
Video kaydı, ses kaydı, internet bağlantısı, SEGBİS
bağlantısı ve UYAP işlemleri gibi konularda teknik destek sağlamak.
c)
Malzemelerin bakım ve kontrollerini takip etmek ve bu
konuda koordinatörle işbirliği içinde çalışmak.
ç) Görüşme yapılan kişilerle ilgili dijital veri ve
belgelerin güvenliğini sağlayacak tedbirleri almak.
d)
Mevzuatta öngörülen veya ilgili hakim ya da Cumhuriyet
savcısı tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Uzman ve personel
görevlendirilmesine ilişkin hususlar
MADDE 9- (1) Komisyon, nöbet çizelgesi oluşturarak,
aile, çocuk ve çocuk ağır ceza mahkemelerinde çalışan uzmanları bu Yönetmelikte
belirtilen iş ve işlemleri yerine getirmek üzere görevlendirir.
(2)
Aile, çocuk ve çocuk ağır ceza mahkemeleri bünyesinde
görevli bulunan uzmanların sayılarının yetersiz olduğu yerlerde Cumhuriyet
başsavcılığı ile gerekli yazışmaların yapılması suretiyle denetimli serbestlik
müdürlükleri bünyesinde çalışan denetimli serbestlik uzmanlarından da nöbet
çizelgesine dahil edilmek suretiyle faydalanılabilir.
(3)
Adliye bünyesinde yeterli sayıda uzmanın görev
yapmaması, denetimli serbestlik müdürlüklerinde görevli uzmanların işlerinin
yoğun olması veya görevin belirtilen uzmanlar tarafından yapılmasında fiili
veya hukuki bir engel bulunması halinde; yürütülen adli süreç kapsamında
mahkemeler veya Cumhuriyet başsavcılıklarınca ilgili kanunlar gereğince
bilirkişi görevlendirilmek suretiyle adli görüşme odası kullanılır. Ancak ifade
ve beyan alınması sırasında bu Yönetmelikte belirtilen usûl ve ilkeler dikkate
alınır.
(4)
Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca mevcut uzman sayısı
ve iş durumu dikkate alınarak adli görüşme odasında görev alacak personelin
nöbet çizelgesi uygun görülen süreler için komisyon tarafından düzenlenir.
Nöbet çizelgesinde uzmanların eşit aralıklarla yer almaları sağlanır. Acil
hallerde ve ihtiyaç olması halinde ek personel görevlendirilir.
(5)
Cinsel suç mağdurlarının beyanlarının veya
ifadelerinin alınması sırasında mümkün olması halinde, mağdurla aynı cinsiyete
sahip uzman görevlendirilir. Ayrıca sürecin tekrarlanması halinde, mümkünse
aynı uzmanın görevlendirilmesi sağlanır.
(6)
Adli görüşme odasının işleyişi acil haller hariç olmak
üzere mesai saatlerine göre belirlenir. Ancak komisyon, adliyeye gelen görüşme
yapılacak kişi sayısı, mevcut iş yükü, insan kaynağı ve diğer halleri
gözeterek, adli görüşme odasının yirmi dört saat esasına göre veya hafta sonu
da çalışmasına karar verebilir.
(7)
Hizmette sürekliliğin ve kalitenin sağlanması
bakımından koordinatörün ve görevlendirilen diğer personelin zorunlu haller
dışında değiştirilmemesi esastır.
(8)
Adli görüşme odasında görev yapacak personelin
izinlerine ilişkin hususlar hizmetin aksamamasına dikkat edilerek ilgili
mevzuat hükümlerine göre yerine getirilir.
Mahkemelerin kendi uzmanlarından yararlanması
MADDE 10- (1) Mahkemeler, adli görüşme odasında
yapılacak iş ve işlemin niteliği ile görüşme yapılacak kişinin yararını dikkate
alarak, nöbet çizelgesinde belirlenen uzman yerine kendi birimlerinde görevli
uzmanlardan da yararlanabilirler.
(2) Yukarıdaki fıkra uyarınca görevlendirilen uzmanlar da bu Yönetmelikte
öngörülen görevleri yerine getirmek ve işleyişe uygun hareket etmekle
yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Adli Görüşme Odalarına İlişkin
Standartlar
Adli görüşme odalarının genel standartları
MADDE 11- (1) Adliyeler bünyesinde özel bir alan
olarak oluşturulacak adli görüşme odasında, mümkün olduğu ölçüde aşağıdaki
genel standartların yerine getirilmesi sağlanır:
a)
Adli görüşme odasının; görüşme odası, bekleme odası ve
gözlem odası olmak üzere en az üç bölümden oluşması ve bölümlerin yan yana veya
yakın bir konumda olması.
b)
Her bir bölümün en az yirmi dört metre kare
büyüklüğünde, aydınlık ve ferah olması.
c)
Bölümlerin uygun sıcaklıkta, rutubetsiz olması ve iyi
havalandırılması.
ç) Adli görüşme odasının, kurulduğu binanın sessiz bir
yerinde konumlandırılması, girişinin mümkünse ayrı bir kapıdan yapılması ve
sınırlı erişim düzenlemelerine uygun olarak yapılandırılması.
d)
Bölümlerin birbirinden duvar veya modüler sistemle
ayrılması ve ses yalıtımına yönelik tedbirlerin alınması.
e)
Bölümlerin içinde yer alan mobilyaların bölümün
amacına uygun ve farklı yaş grubundaki kişilerin rahatlıkla kullanabileceği
şekilde seçilmesi.
Bekleme odası
MADDE 12- (1) Bekleme odası, görüşme yapılacak
kişilerin ve diğer ilgililerin işlem öncesinde bekleyeceği, işleme
hazırlanacağı ve gerektiğinde avukatıyla birebir görüşme yapacağı çok amaçlı
adli görüşme odası bölümüdür.
(2)
Bekleme odasında genel asgari standartlara ek olarak
mümkün olduğu ölçüde aşağıdaki asgari standartlar sağlanır:
a)
Görüşme yapılacak kişilerin ve diğer ilgililerin
istirahat edebilecekleri rahatlıkta, iyi havalandırılmış ve aydınlık bir yapıda
olması.
b)
Ofis ortamından ziyade bekleme salonu gibi
tasarlanması.
c)
Oda tasarlanırken ve mobilyalar seçilirken farklı yaş
gruplarından kişilerin ihtiyaçlarının dikkate alınması, sadece küçük yaştaki
çocuklara veya ergenlere yönelik tasarlanmaması.
ç) Farklı yaş grupları ve ihtiyaçları dikkate alınarak
gerektiğinde çocuğun psiko-sosyal rahatlığını sağlayacak oyuncak, boyama kiti,
kâğıt-kalem, çizgi roman gibi materyallerin bulundurulması.
(3)
Görüşme yapılacak kişi ile karşılaşmasında sakınca
bulunan kişiler hiçbir şekilde bekleme odasına alınmaz; bu kişilerin işlem
sırasında hazır bulunabileceği durumlarda görüşme yapılan kişi ile
karşılaşmaması için gerekli tüm tedbirler uzman ve koordinatör tarafından
alınır. Bu konuda gerektiğinde güvenlik güçlerinin yardımına başvurulabilir.
Görüşme odası
MADDE 13- (1) Görüşme odası, görüşme yapılan kişi ile
uzmanın sesli ve görüntü kaydı alınarak birebir görüşme yapabileceği adli
görüşme odası bölümüdür.
(2)
Görüşme odasında genel asgari standartlara ek olarak
mümkün olduğu ölçüde aşağıdaki asgari standartlar sağlanır:
a)
Odanın adli görüşme amacına uygun olarak mümkün
olduğunca sade bir şekilde tasarlanması ve mobilyalar seçilirken farklı yaş
gruplarından görüşme yapılan kişilerin
ihtiyaçlarının dikkate alınması.
b)
Yüksek kaliteli
görüntü kaydı ve aktarımı yapabilecek en az iki kamera bulundurulması,
kameraların görüşme yapılan kişi tarafından fark edilmeyecek şekilde odanın iki
köşesine, bir tanesi odanın tümünü görebilecek, diğeri ise gerektiğinde görüşme
yapılan kişinin beden diline, yüz ve mimiklerine yakın çekim yapabilecek şekilde
konumlandırılması.
c)
Yüksek kaliteli
ses kaydı ve aktarımı yapabilecek mikrofon ve kulaklık sisteminin
bulundurulması ve görüşme yapılan kişinin dikkatini çekmeyecek şekilde
konumlandırılması.
ç) Oda içindeki cihaz ve donanımın SEGBİS ve UYAP ile tam uyumlu olması.
d)
Oda içindeki cihaz ve donanımın kullanımının görüşme
sürecini kolaylaştıracak basitlikte olması.
e)
Gözlem odası ile görüşme odası arasında ses ve
görüntünün kamera ile aktarılması.
f)
Gerektiğinde görüşme yapılan kişinin yaşına uygun bir
şekilde kendisini ifade etmesini kolaylaştıracak oyuncak, boyama kalemleri,
kağıt-kalem gibi materyallerin temin edilmesi.
g)
Odanın kapısına içeride görüşme yapıldığını belirten
bir uyarının asılması.
Gözlem odası
MADDE 14- (1) Gözlem odası, adli görüşme sırasında
ilgili hâkim veya Cumhuriyet savcısı ile birlikte hazır bulunabilecek diğer
ilgili kişilerin, adli görüşmeyi takip ettiği adli görüşme odası bölümüdür.
Ayrıca görüşme odasındaki donanımın kontrol edildiği teknik cihazlar bu bölümde
yer alır.
(2)
Gözlem odasında genel asgari standartlara ek olarak
mümkün olduğu ölçüde aşağıdaki asgari standartlar sağlanır:
a)
Gözlem odasının, adli işlem sırasında hazır
bulunabilecek kişilerin görüşmeyi rahatça takip edebileceği şekilde tasarlanması.
b)
Odada SEGBİS ve UYAP bağlantısı, görüşmenin sesli,
görüntülü ve yazılı kaydı için gerekli teknik donanımın bulunması.
c)
Görüşme odası ile gözlem odası arasında yüksek
kaliteli ve karşılıklı ses ve görüntü iletiminin sağlanması.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Adli Görüşme Odalarının İşleyiş
Usulleri
Adli işlemlerin adli görüşme odalarında yürütülmesine ilişkin esaslar
MADDE 15- (1) Adli görüşme odasının;
a)
Öncelikli olarak mağdur, tanık ve suça sürüklenen
çocukların,
b)
Cinsel suç ve aile içi şiddet suçu mağdurları ile
diğer kırılgan gruba dâhil mağdurların,
ifade ve beyanlarının alınmasında kullanılması esastır.
(2)
İş yoğunluğu dikkate alınarak adli görüşme odasından;
görüşme yapılacak kişinin vekili, müdafii veya uzmanın talebiyle ya da resen
ilgili hâkim veya Cumhuriyet savcısı tarafından özel ortamda ifade veya
beyanının alınması gerektiği ya da fail ile yüz yüze gelmesinde sakınca
bulunduğu değerlendirilen kişiler öncelikli olarak faydalanır.
(3)
İş yoğunluğu dikkate alınarak Cumhuriyet başsavcılığı
tarafından adli görüşme odasının belirli gün veya saatlerde belirli gruplar
için yapılacak işlemlerde kullanılmasına karar verilebilir.
(4)
Mahkeme ve Cumhuriyet başsavcılığı yazı işleri
müdürlükleri tarafından görüşme yapılan kişilere ilişkin dosyaların üzerine
işlemlerin adli görüşme odasında yapıldığına dair "Adli Görüşme Odası
Çocuk" veya "Adli Görüşme Odası Yetişkin" yazılı bir kaşe
basılır. Koordinatörce de üzerinde kaşe olmayan dosyalara aynı kaşe basılır.
Çocuklara öncelik verilmesi
MADDE 16- (1) Adli görüşme odasının kullanımında
çocuklara öncelik verilmesini sağlamak amacıyla, Cumhuriyet başsavcılığı
tarafından adliyenin mevcut iş yükü ve işleyişi dikkate alınarak bir günü
mağdur çocuklar için olmak üzere haftanın en az iki günü münhasıran çocuk
dosyalarına tahsis edilir.
(2)
Münhasıran çocuk dosyalarına ayrılan günlerde adli
görüşme odasının bu kapsamda değerlendirilen diğer mağdurlarla ilgili işlemler
için kullanılabilmesi acil bir halin varlığına ve odanın uygunluğuna bağlıdır.
(3)
Çocukların dâhil olduğu vakalarda, çocuğun hazır
bulunması ve bilgisine başvurulması gereken diğer adli işlemler de adli görüşme
odasında gerçekleştirilebilir.
Soruşturma
aşamasındaki işlemler
MADDE 17- (1) Soruşturmayı yürüten Cumhuriyet
savcısının veya ilgili sulh ceza hâkiminin uygun görmesi üzerine koordinatör
gerekli işlemleri derhal başlatır ve adli görüşme odasının uygunluğuna göre
ilgili personelle irtibata geçer.
(2)
Adli görüşme odasının uygun ve kullanılabilir olması
halinde, koordinatör tarafından görevli uzman hazır edilir. Uzman, görüşme
yapılacak kişiyi ifade veya beyan alma işlemine hazırlar. Daha sonra ilgili
Cumhuriyet savcısı ya da sulh ceza hâkimine haber verilmek suretiyle işlem
yerine getirilir.
(3)
Adli görüşme odasının talep anında müsait olmaması
halinde, ilgili Cumhuriyet savcısına veya hâkime derhal bilgi verilir ve
işlemin yapılabileceği en yakın tarih ve saat bildirilir. Taleple işlem
arasındaki sürede görüşme yapılacak kişinin yararının gerektirdiği tedbirlerin
alınması ve gereksiz yere bekletilmemesi esastır.
(4)
Soruşturma aşamasında 5271 sayılı Kanunun 52 nci
maddesi uyarınca mağdur çocuğun veya duruşmaya getirilmesi mümkün olmayan ve
tanıklığı maddi gerçeğin ortaya çıkarılması açısından zorunlu olan kişilerin
beyanının alınması sırasında görüntü veya ses kaydı alınır. Zorunluluk arz
etmeyen hallerde de görüşme yapılan kişinin tekrar adli sürece dâhil edilmesini
engellemek amacıyla rızası dahilinde sesli ve görüntülü kaydı alınabilir.
Mahkeme
aşamasındaki işlemler
MADDE 18- (1) Mahkeme aşamasında bu Yönetmeliğin 15
inci maddesinde sayılan kişilerin ifade veya beyanının adli görüşme odasında
alınmasına, ilgili hâkim tarafından karar verilebilir. Hâkim gerekli görmesi
halinde bu hususta karar verirken uzman görüşünden de faydalanabilir.
(2)
Görüşme yapılacak kişinin ifade ve beyan alma
işleminin adli görüşme odasında yapılmasına tensip aşamasında veya duruşma
sırasında karar verilmesi halinde; ilgili yazı işleri personeli tarafından
koordinatör ile irtibata geçilerek adli görüşme odasının uygun olduğu gün ve
saatte duruşma günü verilmesi sağlanır. Çıkarılan davetiyede ifadenin adli
görüşme odasında alınacağı özellikle belirtilir.
(3)
Birinci fıkra uyarınca işlem yapılmasına duruşma
sırasında veya acele hallerde hâkim tarafından karar verilmesi halinde,
koordinatör ile irtibata geçilerek, uygun ve kullanılabilir olması durumunda
ifade ve beyan alma işlemi gecikmeksizin adli görüşme odasında yapılır.
(4)
İfade veya beyanın adli görüşme odasında alınacağı
durumlarda, koordinatör gerekli işlemleri derhal başlatır. Koordinatör
tarafından görevli uzman hazır edilir. Uzman, görüşme yapılacak kişiyi ifade
veya beyan alma işlemine hazırlar. Niteliğine göre ifade ve beyan alma
işlemini, hâkim bizzat adli görüşme odasında yapabileceği gibi SEGBİS
aracılığıyla da gerçekleştirebilir.
Karar üzerine
koordinatörce yapılacak işlemler
MADDE 19- (1) Koordinatör, kararın kendisine
ulaşmasından veya kendi iş listesine düşmesinden itibaren UYAP ekranında
gerekli kayıtları oluşturur; mahkeme veya Cumhuriyet başsavcılığı bilgisi,
taraf bilgisi, işlem tipi ile belirlenen tarih ve saat gibi bilgiler otomatik
olarak iş listesine düşmüş ise gerekli kontrolleri ve düzeltmeleri yapar.
(2)
Koordinatör, belirlenen tarih için nöbet çizelgesinde
görevlendirilmiş uzmanı derhal bilgilendirir ve dosya bilgilerini aktarır.
(3)
Koordinatör, belirlenen gün ve saatte işlemin tam ve
amaca uygun olarak yerine getirilmesini takip eder.
Uzmanın dosyayı
incelemesi ve ön görüşme yapması
MADDE 20- (1) Koordinatör tarafından dosya
bilgilerinin iletilmesi üzerine uzman, dosyayı inceler, görüşme yapılacak
kişinin yararına aykırılık taşımadıkça kanuni temsilcisiyle ve gerektiğinde
müdafii veya vekili ile irtibata geçerek görüşme yapılacak kişiyle bir ön
görüşme gerçekleştirebilir.
(2)
Uzman, ön görüşme yapılan kişilere süreçle ilgili
bilgi verir, varsa sorularını cevaplar ve bu aşamada tespit ettiği özel
durumlarla ilgili gerekli yönlendirme ve diğer işlemleri başlatır.
(3)
Uzman, işlem öncesinde, sırasında ve sonrasında
görüşme yapılacak kişiyi anlayacağı bir dille bilgilendirir ve iyilik halinin
sağlanması için gerekli tedbirleri alır.
Adli görüşme
MADDE 21- (1) Uzmanın görüşme yapılacak kişinin
yaşına, gelişim özelliklerine ve durumuna uygun doğrudan bir adli görüşme
yapması esastır. Adli görüşmenin süresi, biçimi ve kapsamı görüşme yapılacak
kişinin yararına ve işlemin niteliğine göre belirlenir.
(2)
Hâkim, Cumhuriyet savcısı, müdafi veya vekil ve diğer
ilgililerin soru sormasının gerektiği hallerde adli görüşme aşağıdaki esaslara
uygun şekilde yapılır:
a)
Adli görüşme, görüşme odası bölümünde gerçekleştirilir
ve işlem sırasında bu bölüme görüşme yapılacak kişi ve uzman ile gerekmesi
halinde tercüman dışında kimse alınmaz.
b)
Uzman, görüşme öncesinde görüşme yapılacak kişiye
görüşmenin niteliğini, yapılacak işlemleri, görüşmenin sesli ve görüntülü
olarak aktarıldığını, görüşmenin kaydedilip kaydedilmediğini ve kimler
tarafından takip edildiğini anlayabileceği bir dille anlatır.
c)
Hâkim, Cumhuriyet savcısı, müdafi, vekil ve diğer
ilgililer, SEGBİS bağlantısı ile mümkünse duruşma salonundan ya da gözlem
odasından görüşmeyi takip eder.
ç) Hâkim, Cumhuriyet savcısı, müdafi, vekil ve diğer
ilgililer, sorularını mikrofon veya ekran vasıtasıyla adli görüşmeyi
gerçekleştiren uzmana iletir.
d)
Uzman, kendisine iletilen soruyu görüşme yapılan
kişinin durumuna uygun bir dille aktarır, varsa ek soruları aynı usulle
yöneltir.
e)
Adli görüşmenin sesli ve görüntülü olarak kaydı ile
kameraların kullanılma işlemi, ilgili mahkeme veya Cumhuriyet başsavcılığı
zabıt katibi veya teknik personel tarafından yapılır. Sesli ve görüntülü kayıt
UYAP sistemine kaydedilir.
f)
Adli görüşmenin tutanağa geçirilmesi, ilgili mahkeme
veya Cumhuriyet başsavcılığı zabıt katibi tarafından yapılır. İfadelerin yazıya
dökümü için bilgisayar yazılımlarından da faydalanılabilir. Görüşme sonunda
tutanağın bir örneği taraflara verilir veya sonradan tebliğ edilir.
g)
Görüşme sonunda uzman tarafından görüşmenin genel
çerçevesi, içeriği, görüşme sırasında dikkat çeken ve yargılama için önemli
olabilecek konuları içeren adli görüşme raporu düzenlenir ve belirlenen süre
içinde dosyaya sunulur.
(3)
Görüşme yapılacak kişinin yararı ve maddi gerçeğin
ortaya çıkarılmasına katkı verecek durumlarda, hâkim ya da Cumhuriyet savcısı
tarafından görüşmeyi izlemek üzere adli tıp gibi farklı uzmanlık alanlarından
kişiler de görevlendirilebilir.
(4)
Üçüncü fıkra uyarınca görevlendirilenler, yapılan
görüşmeyi gözlem odasından veya duruşma salonundan takip ederek, 5271 sayılı
Kanunun 66 ncı maddesinin altıncı fıkrasında öngörülen usule uygun olarak soru
yöneltebilirler.
(5)
5271 sayılı Kanunun 68 inci maddesi uyarınca katılanın
veya vekilinin, şüphelinin ya da sanığın yahut müdafii ile kanuni temsilcinin
istemi üzerine davet edilen uzman hakkında da
dördüncü
fıkra hükümleri uygulanır.
Adli görüşme
sırasında kullanılacak teknikler
MADDE 22- (1) Uzman; görüşme yapılacak kişinin durumu,
görüşmenin niteliği, süresi ve diğer hususları göz önünde bulundurarak genel
mesleki bilgi ve tecrübesinin gerektirdiği teknikleri kullanır.
(2) Görüşmeyi takip eden hâkim, Cumhuriyet savcısı, müdafi, vekil ve diğer
ilgililer de görüşmenin yukarıdaki fıkra uyarınca ve görüşme yapılan kişinin
örselenmesini engelleyecek şekilde gerçekleşebilmesi için gereken azami özeni
gösterirler.
Koruyucu,
önleyici ve destekleyici tedbirlere yönelik işlemler
MADDE 23- (1) Bu Yönetmeliğin 15 inci maddesinde
belirtilen ve ilgili mevzuat hükümlerine göre hakkında koruyucu, önleyici ve
destekleyici tedbir alınmasına yönelik işlem yapılmakta olan kişilerle adliye
içinde doğrudan görüşme yapılmasını gerektiren hallerde de adli görüşme
odasından yararlanılabilir.
(2)
Yukarıda yazılan hallerde ilgili mahkeme veya
hâkimliğin uygun görmesi üzerine koordinatör tarafından bu Yönetmeliğin 19 uncu
maddesi hükümlerine göre işlem yapılır.
Korunma ve desteğe ihtiyacı olduğu
tespit edilen kişilerin yönlendirilmesi
MADDE 24- (1) Dosya içeriğiyle ilgili olsun ya da olmasın, herhangi bir
adli işlem sırasında korunma ve desteğe ihtiyacı olduğu tespit edilen kişilerin
durumu uzman tarafından ilgili mevzuat uyarınca yetkili mercilere
yönlendirilmek üzere derhal koordinatöre bildirilir.
Hukuk mahkemelerindeki işlemler ve
diğer haller
MADDE 25- (1) Hukuk mahkemelerinde taraf veya tanık olarak yer alan, bu
Yönetmeliğin 15 inci maddesi kapsamına girdiği değerlendirilen kişilere ilişkin
işlemler de ilgili hâkimin uygun görmesiyle adli görüşme odasında
gerçekleştirilebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM Hizmet Kalitesi,
Kurumlararası Koordinasyon ve Personel Kapasitesinin
Güçlendirilmesi Hizmet kalitesinin sağlanması, izlenmesi ve
değerlendirilmesi
MADDE 26- (1) Adli görüşme odalarının işleyişine
ilişkin hizmet kalitesinin sağlanmasında hizmetten yararlanan kişiler ile
personelin görüşlerini açıkça paylaşabileceği katılımcı bir yaklaşım
sergilenmesi esastır.
(2)
Görüşme yapılan kişilerin ve ailelerin geri
bildirimlerini almak amacıyla adli görüşme odasında istek-şikayet kutuları ile
yeterli sayıda geri bildirim formu bulundurulur.
(3)
Adli işlem sonrasında uzman tarafından görüşme yapılan
kişi ve ailesine geri bildirim formlarıyla ilgili bilgi verilir ve bu formları
doldurmaları teşvik edilir. Geri bildirimin sözlü yapılması veya ilgililerin
okuma-yazma bilmemesi halinde, uzman bu durumu belirterek formu kendisi de
doldurabilir.
(4)
Geri bildirim formları her ay Cumhuriyet başsavcılığı
tarafından değerlendirilir. İletilen sorunların çözümüne ilişkin olarak
uygulama ve işleyişe dair yapılması gereken işlemler ilgili birimlere iletilir.
Uygulamada
yaşanan sorunların takibi ve raporlanması
MADDE 27- (1) Koordinatör, uzmanların da görüşünü
alarak adli görüşme odasının işleyişine ilişkin yaşanan sorunları ve çözüm
önerilerini içeren raporu üç ayda bir Cumhuriyet başsavcılığına sunar.
(2)
İşleyişe ilişkin olarak yaşanan idari sorunların
çözümü için Cumhuriyet başsavcılığı tarafından gerekli tedbirler alınır.
Mahkeme aşamasındaki işlemlere yönelik sorunlar ise komisyonda değerlendirilir.
Uygun görülen aralıklarla komisyon başkanı ve Cumhuriyet başsavcısının da
katılımıyla ilgili personelle toplantılar yapılarak yaşanan sorunların
giderilmesi ve hizmet kalitesinin artırılması için atılacak adımlar
değerlendirilir. Koordinatörce, Cumhuriyet başsavcılığına sunulan raporlar
değerlendirilmek suretiyle oluşturulacak raporlar altı ayda bir Başkanlığa
iletilir.
(3)
Başkanlıkça adli görüşme odasının standartlara uygun
bir şekilde kurulup işletildiğinin kontrolü ve sorunların yerinde tespit
edilmesi amacıyla uygun aralıklarla alan ziyaretleri düzenlenir.
(4)
Başkanlıkça her yıl Kasım ayında, adli görüşme
odasında sunulan hizmetlere ilişkin olarak alınan geri bildirimlerin
değerlendirilmesi, uygulamada yaşanan sorunların ve ihtiyaçların tespiti ile
çözüm önerilerinin geliştirilmesi amacıyla ilgili birim, kurum veya
kuruluşların katılımıyla toplantı düzenlenir. Toplantı sonuçları, gerekli
tedbirlerin alınması amacıyla Başkanlıkça ilgili diğer kurum veya kuruluşlarla
da paylaşılabilir.
(5)
Adli görüşme odasında yapılan iş ve işlemlerle ilgili bilgiler
üç ayda bir Cumhuriyet başsavcılığı tarafından Başkanlığa gönderilir. Başkanlık
tarafından söz konusu istatistiki veriler ve işleyişe ilişkin olarak gönderilen
raporlar incelenmek suretiyle değerlendirilir.
(6)
Başkanlık tarafından yapılan değerlendirmeler
doğrultusunda; adli görüşme odasının işleyişinin güçlendirilmesi için, mevzuat
değişiklikleri de dâhil olmak üzere yapılması gereken çalışmalar her yıl
Bakanlığa arz edilir ve gerekli işlemler başlatılır.
Kurumlararası
koordinasyon
MADDE 28- (1) Adli görüşme odasının işleyişinde ilgili tüm kurum veya
kuruluşlarla tam bir işbirliği içinde çalışılması esastır. Farklı kurumlar
arasındaki koordinasyon koordinatör tarafından sağlanır.
(2)
Aynı yerde bulunan Çocuk İzlem Merkezi, Üniversite
Çocuk Koruma Merkezi ve Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi gibi kurumlarla
işbirliği halinde çalışılır, uzmanlar arasında düzenli vaka toplantıları
yapılarak uygulamanın istikrarlı bir şekilde işletilmesi sağlanır ve gereken
tedbirler alınır.
(3)
İlgili kurumlar tarafından düzenlenen koordinasyon
toplantılarına katılan hâkim, Cumhuriyet savcısı, uzman veya diğer personel;
adli görüşme odasının işleyişi, diğer kurumlara yapılan yönlendirmeler ile
kurumlararası işbirliğine yönelik gözlem ve önerilerini bu toplantıda paylaşır.
(4)
Adli görüşme odasıyla ilgili merkezi düzeydeki genel
iş ve işlemler ile Bakanlık içi ve kurumlararası koordinasyon Başkanlık
tarafından yerine getirilir.
Hizmet içi
eğitimler
MADDE 29- (1) Bu Yönetmelikte yer alan hizmetlerin tam ve kaliteli şekilde
yerine getirilmesi için personele yönelik kapasite artırımı ve hizmet içi
eğitim tedbirleri Bakanlıkça alınır. Uygun görülen aralık ve konularda adli
görüşme odasının bulunduğu yerlerde görev yapan ve mesleğe yeni başlayan uzman
ve diğer personelin adli görüşme odasının işleyişi konusunda hizmet içi eğitim
alması Bakanlık tarafından sağlanır. Ayrıca hâkim ve Cumhuriyet savcılarına
yönelik eğitim Türkiye Adalet Akademisi tarafından gerçekleştirilir.
(2)
Yapılacak hizmet içi eğitimlerde hem personelin özel
görevlerine odaklanılmasına hem de disiplinlerarası çalışmayı destekleyici
yöntemler kullanılmasına dikkat edilir.
(3)
Personelin uygulama yapmasını kolaylaştıracak araçlar;
uygulamada yaşanan sorunlar, personelin ihtiyaç ve görüşleri de dikkate
alınarak Başkanlık tarafından geliştirilir.
(4)
Başkanlık adli görüşme konusunda bilimsel
araştırmaların yapılmasını ve ileri düzey adli görüşme sertifika programlarının
geliştirilmesini teşvik eder, bu konuda üniversiteler, uluslararası kurumlar ve
sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği yapar.
ALTINCI BÖLÜM Geçici ve Son Hükümler
Adli görüşme odalarının
yaygınlaştırılması
MADDE 30- (1) Bakanlıkça, adliyeye intikal eden
soruşturma ve davaların niteliği ile sayısı da dikkate alınarak adli görüşme
odası bulunmayan yerlerde uygulamanın yaygınlaştırılması ve ihtiyaç duyulan
adliyelerde adli görüşme odası oluşturulması için gerekli tedbirler alınır ve
yeni yapılacak adliyelerde bu Yönetmelikte öngörülen standartlara uygun
bölümlerin planlarda yer alması sağlanır.
Yürürlük
MADDE 31- (1) Bu Yönetmelik Adalet
Bakanı tarafından onaylandığı tarihte yürürlüğe
girer.
Yürütme
MADDE 32- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Adalet Bakanı yürütür.