İcra ve İflas Kanunu ile Avukatlık Kanunu Uyarınca Karşı
Tarafa Yükletilen Vekalet Ücretinin Vergilendirilmesi ve Gelir Vergisi Tevkifat
Uygulaması
27 Mayıs 2020 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 31137
TEBLİĞ
Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan:
GELİR VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ
(SERİ NO: 311)
SEKİZİNCİ BÖLÜM
İcra ve İflas Kanunu ile Avukatlık Kanunu Uyarınca Karşı
Tarafa Yükletilen Vekalet Ücretinin Vergilendirilmesi ve Gelir Vergisi Tevkifat
Uygulaması
Yasal düzenleme
MADDE 23 – (1) 7194 sayılı Kanunun 16 ncımaddesi ile 193
sayılı Kanunun 94 üncü maddesine ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere
aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile
19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa
yükletilen vekalet ücretini (icra ve iflas müdürlüklerine yatırılanlar dâhil)
ödeyenler tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılır.”
Vekalet ücretinin vergilendirilmesi
MADDE 24 – (1) 193 sayılı Kanunun 65 inci maddesine göre,
her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek
kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti ise sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi
veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin
işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına
yapılmasıdır. Bu kapsamda, serbest meslek erbabı olan avukatlara ödenen vekalet
ücretleri serbest meslek kazancı olup, bu kazançların serbest meslek kazancına
dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.
(2) 193 sayılı Kanunun 61 inci maddesinde ücret, işverene
tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen
para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak
tanımlanmış olup bir işverene tabi ve bağlı olarak çalışan avukatlara
işverenler tarafından yapılan ödemeler ücret hükümlerine göre
vergilendirilmektedir.
Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması
MADDE 25 – (1) 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci
fıkrasında gelir vergisi tevkifatı yapmaya mecbur olan kişi ve kurumlar
belirtilmiş ve aynı maddenin birinci fıkrasının; (1) numaralı bendinde hizmet
erbabına ödenen ücretlerden 103 üncü ve 104 üncü maddelere göre, (2) numaralı
bendinin (b) alt bendinde ise yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu
işleri icra edenlere yapılan ödemeler üzerinden 2009/14592 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı uyarınca % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm
altına alınmıştır.
(2) 7194 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle, mahkemelerce
veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan
ve serbest meslek kazancına dahiledilmesi gereken vekalet ücretleri üzerinden,
kimlerin tevkifatyapmakla yükümlü olduğu hususuna açıklık kazandırılmıştır.
Buna göre, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılanlar
tarafından 2004 sayılı Kanun ile 1136 sayılı Kanun uyarınca karşı tarafa
yükletilen vekalet ücretinin;
a) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata
ödendiği durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
b) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından avukata ödenmek üzere
icra ve iflas müdürlüklerine yatırıldığı durumlarda, borçlu (davayı kaybeden)
tarafından,
c) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından alacaklı (davayı
kazanan) tarafa ödendiği durumlarda, alacaklı (davayı kazanan) tarafından
avukata ödeme yapılması esnasında,
gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
(3) 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında
sayılmayanlar, diğer bir ifadeyle tevkifatyükümlülüğü bulunmayanlar tarafından
yapılan vekaletücreti ödemeleri üzerinden gelir vergisi
tevkifatıyapılmayacaktır.
(4) Vekalet ücretini ödemekle yükümlü olanlarca, ücretli
olarak çalışan avukatların işverenlerine yapılan vekalet ücreti ödemelerinden
tevkifat yapılmayacak, işverenin vekalet ücretini avukata ödemesi esnasında ise
işverence ücret hükümlerine göre tevkifat yapılacaktır.
(5) Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer
almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahilolduğu kabul edilir ve iç yüzde
oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda
gösterilir. Bu durumda gelir vergisi tevkifatının KDV hariç tutar üzerinden
yapılması gerektiği tabiidir.
(6) İcra işleminin durdurulması için, ilama karşı istinaf
veya temyiz yoluna başvuran borçlunun ilamın icrasını durdurabilmek için takip
edilen vekalet ücreti dahil borç tutarı için teminat verildiği ve istinaf veya
temyiz başvurusunun reddedilmesi üzerine teminata konu paranın alacaklının
avukatına ödendiği durumlarda, vekalet ücretine ilişkin nakden veya hesaben
ödemenin ne zaman gerçekleşeceği bilinemeyeceğinden gelir vergisi
tevkifatıyapılmayacaktır. Anı şekilde, icra işlemleri sonucu borçluya haciz
uygulanması ve hacze konu mallarının satılması veya borcun, kefil ve benzeri
üçüncü kişilerden tahsil edilmesi durumlarında da borçlunun gelir vergisi
tevkifatı yapması söz konusu olmayacaktır. Bu durumlarda da serbest meslek
erbabı olan avukat tarafından borçlu adına serbest meslek makbuzu düzenlenerek
avukat tarafından elde edilen tevkifatakonu olmayan vekalet ücreti, serbest
meslek kazancına dahiledilerek ilgili geçici vergilendirme dönemleri ve yıllık
gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilecektir.
Vekalet ücreti ödemelerinde belge düzeni
MADDE 26 – (1) 213 sayılı Kanunun 236 ncımaddesinde, serbest
meslek erbabının, mesleki faaliyetine ilişkin her türlü tahsilatı için iki
nüsha serbest meslek makbuzu tanzim ederek bir nüshasını müşteriye vermek ve
müşterinin de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hüküm altına
alınmıştır.
(2) Vekalet ücretinin, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
doğrudan avukata ödendiği durumlarda, avukat tarafından serbest meslek
makbuzunun borçlu (davayı kaybeden) adına düzenlenmesi gerekmektedir.
(3) Vekalet ücretinin, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,
icra ve iflas müdürlükleri aracılığıyla avukata ödendiği durumlarda, avukat
tarafından serbest meslek makbuzunun borçlu (davayı kaybeden) adına düzenlenmesi
gerekmektedir. Bu durumda düzenlenen makbuzun bir nüshasının icra iflas
müdürlüğüne verilmesine gerek bulunmamaktadır.
(4) Vekalet ücretinin, borçlu (davayı kaybeden) tarafından
gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan alacaklıya (davayı kazanan) ödenmesi
halinde, alacaklı (davayı kazanan) tarafından borçlu (davayı kaybeden) adına
fatura ve benzeri belgelerin düzenlenmesi gerekmektedir.
(5) Alacaklı (davayı kazanan) tarafından söz konusu vekalet
ücretinin serbest meslek erbabı olan avukata ödenmesi halinde, avukat
tarafından serbest meslek makbuzunun ödemeyi yapan alacaklı (davayı kazanan)
adına düzenlenmesi gerekmektedir.
(6) Alacaklı (davayı kazanan) tarafından söz konusu vekalet
ücretinin ücretli çalışanı olan avukata ödenmesi halinde ise ödemenin ücret
bordrosu düzenlenmek suretiyle yapılması gerekmektedir.
Örnek 1: Bay (A)’nın vekili avukat Bayan (B) tarafından (C)
Belediyesi aleyhine açılan dava, Bay (A) lehine sonuçlanmış olup mahkemece
Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen vekalet ücretine
hükmedilmiştir. Davayı kaybeden (C) Belediyesi vekalet ücretini avukat Bayan
(B)’nin hesabına yatırmıştır.
(C) Belediyesinin, Bayan (B) hesabına yatırdığı vekalet
ücreti ödemesi üzerinden %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapması ve avukat
Bayan (B) tarafından da bu tahsilatı karşılığı (C) Belediyesi adına serbest
meslek makbuzu düzenlenmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, söz konusu vekalet ücretinin (C) Belediyesi
tarafından avukata ödenmek üzere icra dairesine yatırılması halinde de (C)
Belediyesi tarafından %20 oranında gelir vergisi tevkifatıyapılacak ve tevkifat
tutarı muhtasar beyanname ile vergi dairesine yatırılacağından icra dairesine
tevkifat tutarı düşüldükten sonra kalan tutar yatırılacaktır. Bu durumda da
avukat Bayan (B) tarafından (C) Belediyesi adına serbest meslek makbuzu
düzenlenecektir.
Örnek 2: (D) Şirketi, vekili avukat Bay (E) aracılığıyla (F)
Şirketi aleyhine açtığı davayı kazanmış ve (F) Şirketi aleyhine vekaletücretine
hükmedilmiştir. Davalı (F) Şirketi söz konusu vekaletücretini davacı (D)
Şirketine ödemiştir. Davacı (D) şirketi de tahsil ettiği vekalet ücretini
serbest meslek erbabı olan avukatı Bay (E)’ye ödemiştir.
Bu durumda, davacı (D) Şirketinin, tahsil ettiği vekalet
ücretine ilişkin davalı (F) Şirketine fatura düzenlemesi gerekmektedir. Davalı
(F) Şirketi tarafından yapılan vekalet ücreti ödemesi üzerinden gelir vergisi
tevkifatı yapılmayacaktır. Davacı (D) Şirketi tarafından söz konusu vekalet
ücretinin avukat Bay (E)’ye ödenmesi esnasında %20 oranında gelir vergisi
tevkifatıyapılacak ve avukat Bay (E) tarafından da bu tahsilatı karşılığı
davacı (D) Şirketi adına serbest meslek makbuzu düzenlenecektir.
Diğer taraftan, avukat Bay (E)’nindavacı (D) Şirketinin
ücretli çalışanı olması halinde ise avukata ödenen vekalet ücretinin ücret
hükümlerine göre vergilendirilmesi gerekecektir.
Örnek 3: (G) Şirketinin (M) Bakanlığına karşı açmış olduğu
dava (M) Bakanlığı lehine sonuçlanmış ve (M) Bakanlığınca söz konusu davanın
ücretli çalışanı avukatı tarafından takip edilmesi nedeniyle, (G) Şirketi
aleyhine vekalet ücretine hükmedilmiştir.
(G) Şirketi tarafından, söz konusu vekaletücretinin (M)
Bakanlığına ödenmesi esnasında gelir vergisi tevkifatıyapılmayacaktır. (M)
Bakanlığı tarafından avukatına yapılan ödemelerin ise ücret hükümlerine göre
vergilendirilmesi gerekecektir.
Örnek 4: Hizmet erbabı Bayan (H)’nin, (N) Şirketine karşı
açmış olduğu dava, (N) Şirketi lehine sonuçlanmış ve davanın (N) Şirketinin
avukatı tarafından takip edilmesi nedeniyle, Bayan (H) aleyhine vekalet
ücretine hükmedilmiştir.
Bayan (H)’nin, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci
fıkrasında tevkifatyapma yükümlülüğü bulunmadığından, davalı vekiline ödeyeceği
vekalet ücretinden gelir vergisi tevkifatı yapma sorumluluğu bulunmamaktadır.